NUG cozah le NLD karlak ah ruahnak aa then hlah maw, tiah nizan nai hrawng cu biasiphai tete a um. Media cheukhat zong nih biahalnak an hun tuah pah.
NUG nih PDF dirh in May 5, 2021 ah hriamtlaih [dothlennak] an thawk. September 7 ah “people defensive war” an thanh. Hihi Daw Aung San Suu Kyi a hnatla lo, tiah Kawl ralkap tanhtu pawl nih thawng diklo an chuahter.
A dik lomi thawngpang a si nain mi hlennak ‘kuat’ belte a thim an thiam ngai. Ziah tiahcun, Daw Suu hi cu hlan ah hriamtlaih dothlennak a uar balmi a si lo. Tutan zong hi a duh bal lai lo, timi ruahdamhnak he an tuah hramhrammi si dawh a si.
Nain media pipuam cheukhat tial ning ah NLD lutlai cheukhat le NUG cozah karlak ah ruahnak aa dangmi a um tak ko hlah maw, tiah hun ruah ding tu cu an um ve.
NUG cozah cu NLD chungtel hrihhawhnak le hohatnak in sermi cozah a si. Nain an structure, an riantuan ning le atu lio dirhmun kong ruah tikah, ruahnak aa dang kho ngai dirhmun cu a si ve ko. A ruang ka hun kherhhlai lai.
NUG cozah ah NLD lutlai bik pawl an i tel lo
NLD party i hruai ning ah nawlngeihnak sang bik a ngei mi cu CEC a si. CEC chung lila hmanh ahcun an Chairperson le Secretary pawl khi nawlngei bik an si. Central Executive Committee (CEC) cu chungtel 21 in an ser. Daw Suu nih Chairperson in a hruai. U Win Myint le Dr. Zaw Myint Maung kha Vice-Chairperson an si. Secretary cu U Nyan Win le U Han Thar Myint nih an tlaih.
[Annih] a luban deuh pawl hi Kawl ralkap nih uknak a lak ni February 1 ah khan an rak tlaih dih colh hna. A taang mi CEC chungtel pawl zong khi “min langsaar le thil ti kho deuh” pawl cu hren dih an si. Cu lak ah, U Aung Kyi Nyunt lawnglawng khi tlaih manh lomi a si. Anih hi CRPH ahcun aa tel. NUG cozah tu ahcun aa tel lo.
NUG cozah chung ah NLD thithruainak lutlai bikbik pawl an i tel lo caah ruahnak aa then zong ah then mawh lo, ti kha hun langhter duhmi a si. Ziah tiahcun, atu NUG cozah nih an hun kalpimi policy cheukhat khi a hlan NLD cozah chan ah a rak um bal lomi an si. A biapi deuh mi kan hun zoh lai.
Rohingya kong
NUG nih Rohingya kong he pehtlai in policy statement cu June 3, 2021 ah an chuah. “Rohingya” biafang an hman. 1982 Citizen Law zohthan an i timhnak kong an telh. Hi buainak he aa pehtlai mi phu/miphun vialte i tel in buainak tawlrel ding le, cu phu/miphun hna i an tuanbia cu upat piak ding, ti a si. Phun dang chim ahcun “Rohingya” kha rammi ah cohlannak lamsial hram hun thawk bantuk a si; an lung tak a si le silo tu cu hngal hlah.
Cucu NLD nih policy an rak ngeih bal lomi a si. Cun, Rohingya lei tang pawl nih tazacuai mi Daw Suu pumpak tiang nih defend a rak tuahnak ICJ (The Hague) kong ah NUG nih pehzulh an tim ti lo.
ICC kong
Kawlram nih Rome Statute min a thut bal lo caah International Criminal Court (ICC) chungtel an si lo. NLD cozah chan ah khan Rome Statute minthut ding in forhfialnak a rak um nain thut an rak i tim lo. Atu NUG tu nih cun Rome Statute minthut ding ready kan si, an hun ti. ICC ah Kawl ralbawi pawl tazacuainak zong kan dirpi, tiah an thanh. Hi zong hi thil thar a si.
NUG nih ral a thawhnak kong
NUG nih PDF a dirh thla (4) a rauh hnu ah “state of emergency” le “people’s defensive war” an thanh hi a si. NUG nih hriamtlaih dothlennak lam an zul, ti khawh zong a si.
Irrawaddy nih cun ‘NLD nih hin hriamtlaih dothlennak cu an dirpimi a si bal lo’ a ti. Aung San Suu Kyi zong hi “non-violent movement icon” pakhat ah vawleipi nih theihmi a si. Nobel Peace prize a comi zong kha cu ruang ahcun a si.
NLD dirhmun in zohnak
Irrawaddy nih an tial ning ahcun NLD party chungtel cheukhat nih cun "defensive war" an thanh mi cu an hnatla lo, a ti.
Hmailei zong ah, hriamtlaih le Rohingya kong ahcun “mah hi cu kanmah [NLD] policy a si lo” tiah party min in an duh ahcun al khawhnak nawl an ngei. Nain, an ti ngam ngai hnga maw?
NUG nih PDF a dirh hlan hrimhrim khan hmun kip in mino pawl nih hriamtlaih cu an i thawk cangmi a si. Mipi nih hriam kan tlaih mi hi NUG ruang theng ah a si lo, ti kha chim duhmi a si. [NUG nih] kham rak i tim hmanh hna selaw, an kham khawh ding thil a si lo. Mipi duhnak in thil a kalmi a si ko caah NUG mawhchiat awk a tha lo.
NUG forhfialnak nih Kawlram mizapi thinlung a thanghphawhter deuh ti belte al awk a tha hnga lo.
Aung San Suu Kyi
A innchung [thong] ah aho he hmanh pehtlaihnak ngei kho lo ding in an hren. A lenglei thil cangmi hi a dikthiar in a thei kho dih lai lo. Tazazung an chuah caan i lawyer he an i ton zong ah palek nih congh thiam a si.
Naite biachokvai kong belte ah “mizapi duhning cu zeitik hmanh ah ka dohkalh lai lo” tiah a lawyer hna sin ahcun a chim. A bia a bultan ngai caah i fian dih awk a har.
Ruah awk tete cu a hun um. A congtu palek pawl hmai ah bia tampi i ruah awk a that lo caah aa sum zong a si kho. CRPH le NUG riantuan ning hnatlak le tlak lo, ti kha siloin "mizapi duh ning "ti tu kha biapi ah a hun chiah.
Kawlram thlennak ah kumpi kum (30) lengkai aa pumpe ve cang. Kum (76) a si fawn cang. Amah hruainak in hmainor than rih ding khi caan saupi a ruat kho tuk ding a si ti lo. Tikah, cheukhat nih an hun cuanh ning ahcun a hlan ah a rak uar lomi hriamtlaih dothlennak hi kham a herh tiah a ruat lo, ti a si. Asiloah amah hrimhrim zong a ruahnak aa thleng i a si kho, a timi zong an um.
Rohingya kong tu ahcun Daw Suu hi zaangfak ngai a si. Nusal, a hlan i, “araang” a rak timi kha “anak” an hun ti piak khi a si. Cohlan zong, cohlan lo zong ah silhnalhnak tuah hau veve phun a si.
Biafunnak
A thangcho tuk rih lomi ram pawl i party politics ahcun mizapi tam-u nih an cohlan khawh lai, timi lei ah khin party nih policy ser a si tawn. Cucaah, NUG thil tuahmi cung ah NLD nih cohlan le cohlan lo kong ahcun, mizapi nih zei tluk in dah NUG a dirkamh hna timi nih biachahnak a tuah te hnga.
Daw Suu ca belte ah, cu hlan a dirhmun le a pom ning he aa kalh mi thilthar tete a hun chuak. Kawl mi lila le a hruai NLD chungtel cheukhat lila nih hriamtlaih dothlennak zulh a si. Hi lio ah Kawl ralkap le palek hmai i, aa ven ngai buin mizapi sin ah "mizapi duhnak ka dohkalh lai lo" tiah message a hun kan pek khi a si.
Cucaah atu lio a dirhmun, a kumkhua le mizapi duhning hun pehtonh tikah a ruahnak [Daw Suu] zong aa thleng taktak kho ve ko. Aa thlen lo hmanh ah atu lio kan kal ning 'hnu khirhter ding' cu a si kho hlei ti lo. Aa thlen taktak ve si ahcun, cu hlan ah Kawl ralbawi pawl he lawng innka hrenh biaruahnak tuah i, zapi duhning papek lem loin amah he aa naihniam mi cheukhat he lawng political decision tuah tbk kha cu a um ti hnga lo.
Daw Suu telh in an hrenmi cozah lutlai pawl cheukhat lawng thong in chuah, i ready huaha loin cabuai cung biaruahnak tuahpi, khi atu lio ramkhel a cuantu le tlangmi hruai upa cheukhat nih an phan ngaimi a si. Cuti a si belte ahcun i thentheknak tampi a chuak lai. Cucu Kawl ralkap zong nih mizapi nawnnoknak ah an hun hman khawh mi a si - i ralrin cia ngai a hau.