Pu Lal Thawm Thang he Biaruahnak

Biaruahtu: June Nilian Sang & Za Bawi Thawng |4 January 2016

TCP: Zei hlan bik ah cu hlan ah ramkhel lei na rak cawlcanghnak kong a tawi fiannak in theih kan duh ko.

LTT: Kei cu sihne zung ah riantuanmi ka rak si i, kum 39 chung lawyer officer ka tuan. Mah hlan ah khan kum 9 chung cazi ka rak tuan bal fawn. Hakha ah sihne ka tuan lio kum 2012 ah mangki rian in kaa din. Mah hlan vialte kha cozah riantuantu nih cun ramkhel rian ah luh a ngah lo caah ramkhel lei hi ka rak i tel lem lo. Ka rian in kaa dinh cangka in ramkhel ah ka lut colh i, NLD ahhin ka lut. 

TCP: Party tampi um komi lak ah zei ruangah dah NLD theng hi na rak i thim?

LTT: Keimah duh thimnak in ka lut. Ka rian in kaa dinh (pension kan lak) hlan ahhin Chin party nih an rak ka sawm cang. Mah lio ahcun Chin party pahnih (CPP le CNP) an rak um. Ka rak timi hna cu “party pakhat i nan i fonh khawh ahcun nan sin ah ka lut lai. Nan i fonh khawh lo ahcun NLD ah ka lut lai” ka rak ti cang hna. A ruang cu atu ah Kawlram a thleng kho ding cu NLD lawng a um. An i fonh kho tung lo i, NLD ah ka lut ko.

TCP: MP phun kip cuh ding um komi ah zei ruangah dah Chin Ziza Vuanci (Chin Affairs Minister) theng hi na rak i thim?

LTT: Mah kong  ahhin tampi ka rak i ruat. Falam khuapi lei zong in “Falam ah NLD upa kan ngei lo, nangmah rak kan zuam piak” an ka ti ko. Asinain kei hi Kalay ummi ka si tik ah khika [Falam] ca cu a hmun ummi nih tuan ve ko hna seh ka ti. Cun kei ka riantuannak hna hi Humlin [Naga ram] ah kum ruk, Tamu ah kum thum, Kalaywa ah kum nga le Kalaymyo ah kum thum tiin hmun kip ah Kawlmi hna lak ah ka rak tuan bal. Mah tik ah Chinmi nih kan covo kan sunghnak tampi ka theih. Cucaah Chinmi hi miphun dang lak ah dirhmun i cawisan i, hawi sin ah a chuak khomi si hna usih ti ka duh ve caah a si.

TCP: Kawlram nih Ziza Vuanci (Racial Affairs Minister) hi zei ruang ah dah an thim tawn?

LTT: Hihi cu kan phunghram hrimhrim ah an van telhmi a si. Kawlram chung i, miphun hme deuhmi pawl kan covo hei theihpinak ah khan an kan tuah piakmi a si ko. Asinain a min lawng in a kan tuah piak i tuan khawhnak nawl thathi in a kan pek fawn lo tik ah, a poi ngai.

TCP: Minister cu nan si ve fawn i, Sagaing ramthen Chief Minister (CM) cabinet chungtel le Sagaing ramthen hluttaw ah khin nan thu kho ve lai maw?

LTT: Sagain ramthen hluttaw chung ahcun kan thu kho ve ko. Asinain CM cabinet balte ahhin cun atu upadi kan ngeihmi ah khin “cabinet chungtel ding cu minister a si hau ti a si”, asinain, Ziza Vuanci (Racial Affairs Minister) pawl khi cu CM nih a herh a ti tik ah meeting a auh hna lai tiah aa tel fawn tik ah cabinet meeting paoh ah khan kai a hau lo bantuk in a um hoi.

TCP: Atu lio CAM Pu No Than Kap nih a rak chimmi ah “Sagaing ramthen ah Chin ka si lo a timi (eg; Zomi, kuki tbk.) pawl khi an um tik ah ka riantuannak ah a har bik a rak ti. Nang zong na ton ve te theu lai i, zeitin dah tuanvo na lak hnga?

LTT: Mah hi cu a buai ngai ko. Hmailei zong ah a buai rih lengmang te ko lai. Mah hi minung pakhat lawng nih tuanchuah khawhmi a si fawn lo. CAM lawng nih tuah khawhmi zong a si lo. Mizapi nih an ruahnak le an duhning zong kha zoh piak ve a hau. A cozah hrimhrim zong nih an buaipi ve awk a si hnga.

TCP: Sagaing ramthen ahhin Chin miphun tenge tampi kan um i, a phuphu le a dangdang deuh in kan um fawn hna. CAM a tuan liomi Pu Than khi “amah miphun tenge (Falam) le an hmunhma ca deuh lawng ah rian a tuan” tiah mi tampi nih an ceihmai. Mah kong ah khin nang zeitin dah riantuan naa timh?

LTT: Kei cu miphun thleidannak ka ngei lo. Chin timi ah kan lung aa rual dih ding hi ka duhmi a si. Kan zapi te caah aa ruangte in ka tuan ko lai. Ka hlawhtlin le tlin lo tu cu mizapi cung ah aa hngat ko hnga.

TCP: A si ah, kan hnu 2015 thimnak hlan i, khua kip na vah lio ah khan khoika khua lei deuh dah na tlawn khawh hna?

LTT: Thimnak hlan i mi thinlung lak (campaign) ding ah khua kip i ka vah lio ah khan Chinmi umnak khua vialte ka pal dih ko. Tedim, Falam, Hakha, Mizo umnak vialte ka tlawn dih ko, pal lonak khua ka ngei lo. Kan zapite caah aa khatte in riantuan kaa tim. Chinmi tampi cu miphun hruhtanh kan ngei tuk. Kan zate in Chinmi kan si ko i, Chin timi ahhin kan lung i rual seh. Kalay-kabaw um Chinmi zong nih hin hika hmun [Kalay] hi kanmah chuahkehnak hmun tiah ruat hna usihlaw Chin ah kan i khat timi lungput ngei dih hna usih tiah ka duh.

TCP: Pu Than nih “Chin nunphung le biaknak puai i sa kan thah tik ah ngunkhuai kan pek tawnmi kha keimah CAM ka tuan hnu in kan luat” a ti. A hlan ah nunphung le biaknak lei sathah tik ah kan rak luat bal lo tinak maw si?

LTT: Mah zawn ah khin upadi ning in kan luat taktak rih lo. Mah kong [Pu Than te nih kan tuah khawh] an timi zong kha fiangte in ka theih ko. Kan chim ahcun a sau tuk lai. Asinain atu zong ah hin an buai peng rih ko. An ca kong kha fiang deuh in kan hun cithlat tik ah a tlam a rak tling thlu taktak lo. Atu zong ah khuate lei cheukhat ah taza an i cuai i, a buaimi tete an um pah len. An ca ka zoh piak hna tik ah a tlamtling deuh lo.

TCP: Pu Than nih a tuanciami chung ahhin vun pehzulh piak ding tiah na ruahmi le a tuanmi ah a tlamtling deuh lo tiah na ruahmi a um maw?

LTT: A tuanmi ngaingai zong hi ka thei lo e. A tuanmi van theih lo ahcun lungtlin le tlinlo awk le, pehzulh ding tiah van chim awk zong ka hngal lo. Miphun tenge kan tampi i, mipi nih a herh an tining in kan tuan ko lai.

TCP: Minister rian na tlaih cang lai tik ah tangka lei ah ka thiang bak lai tiah mizapi sin ah biakamnak na pe kho maw? Mipi nih lunghrinhnak in ngei sual hna sehlaw zeitin dah ton khawh le biahal khawh na si lai?

LTT: Tangka kong ahhin cun ka thiang bak lai tiah ka chim ngam ko. Cun kannih [NLD] cu mizapi nih thimmi mizapi aiawhtu kan si tik caah mipi caahcun caan kan pek a hau. Hmunhnawm hmanh pei kan char cang kha, si lo maw? Mipi caah kan tuan khawh lo sual ahcun kan tlak lo tinak si ko. Minung kan si bantuk in kan tuah khawh lomi tawk zong cu um kho ve ko.

TCP: Nan party [NLD] hi cunglei in Miphun dang nih tlaih chommi a si fawn. Cun atu na tuan dingmi hi Chin miphun kong bak ah a si lai tik ah policy le miphung kong buaibainak um sual sehlaw harsatnak an petu a si kho hnga maw?

LTT: Si, mah kong ah hin thimnak laite i khuakip kan tlawn zong ahkhan an ka hal tawn. Ziah Kawl party ah na luh an ka ti. Asinain ka chimhmi hna cu “NLD hi Aung San Suu Kyi nih a hruaimi party a si. Aung San Suu Kyi cu Kawlram luatnak caah a rak tuantu Aung San fanu a si. NLD Party chung ahcun Kawlram chung miphun vialte an i telnak party a si ruang ah Kawl party a si lo. Union (pyidaungsu) party a si ruang ah ah ka luhmi a si” tiah ka chim tawn. Chinmi tampi nih cun an kan soisel ngai ko.

TCP: Khoika set ah dah zung na thut lai, Monywa ah maw Kalaymyo ah?

LTT: Kan phunghram ahhin CAM hi khoika theng ah thut ding ti a um lo. Cun ka tuan rih lo tik ah khoika set ah dah kan thut lai ti hi ka fiang ve lo. Pu Than zong hi Kalaymyo a zung kha cu amah pumpak nih a hlanmi a si. Ka theih tawk ahcun Shanram lei i a ummi Ziza Vuanci pawl zong khi anmah khua cio ah an um i, meeting caan ah Taungkyi ah an hei kal tawn ve tibantuk khi si. Tuan khawhnak nawlngeihnak ngaingai an ngeih lo tik ah khualipi theng zong ah an thu cio lem lo.

TCP: Kan hnu tan thimnak lio ah khan mipi sin ah “mah hi kan tuah piak hna lai” tiah biakamnak na rak chimmi a um maw?

LTT: Kannih party NLD dirhmun ahcun ‘cu bantuk kha bantuk kan in tuah piak hna lai’ timi pawl kha kan chim kho lo. Kan chim khawhmi chun cu ‘thlennak kan in tuah piak hna lai’ timi hi a si. “Thlen caan a cu cang. Thlen nan duh ahcun NLD hi thimfung rak kan pe u” ti hi kan chim tam bikmi a si ko. Uknak kan thlen lai i, atu nak in a tha deuh lai timi hi kan chimmi a si ko.

TCP: Aung San Suu Kyi nih “president cung ah ka um lai” tiah fiang ko in a chim. Mah hi cunglei tlaih hipnak in hruai timhmi a lawhter ngai. Nannih nan tuan dingmi hi kan miphun kong bak a si fawn tik ah khi bantuk i hruainak khi miphun hme deuhmi caah zalonnak taktak a pe kho lai tiah na ruat maw?

LTT: Mizapi nih hin Aung San Suu Kyi an zumh ruang ah NLD hi an thim deuhmi a si ko. Mizapi zong nih an duhmi a si i, amah bak nih a kan hruai a hau. A kan hruai khawh nak ding zong ah nawlngeihnak kha mipi nih kan pek a hau. Hmailei kong cu kan chim dih kho lo. Asinain Kawlram chung miphun vialte hi tluangte in a kan hruai dih khawh lai tiah za ah za in ka zumh ko.

TCP: Careltu sin ah biacah na duhmi?

LTT: Atu i teinak kan hmuhmi hi keimah fimthiam ruang le keimah tlamtlinnak ruang ah a si lo. Pathian nih a rem a ti ruang ah le Chin mipi nih ralkap uknak hi kan vuai tuk cang i, Chin mipi pawl nih kan saduhthah le kan chunmang le thlacam piaknak ruang ah a si. Mipi nih nan duhmi paoh nan ka chimh khawh, ruahnak nan ka pek khawh, nan ka len khawh timi hi kei nih cah kan duhmi hna a si.

Note - The Chinland Post caah daily news chuah ding ah interview ka rak tuahmi a si.