အာဆီယံနည်းအာဆီယံဟန်၏ အခြေခံအယူအဆ ပြင်ဆင်ပြောင်းလဲမှု ရှိနိုင်မည်လော (Has there been a paradigm shift in ASEAN Way?)

အရှေ့တောင်အာရှ နိုင်ငံပေါင်း (၁၀) နိုင်ငံဖြင့် စုဖွဲ့ထားသည့် အရှေ့တောင်အာရှ နိုင်ငံများအသင်း (ASEAN) သည် ကမ္ဘာ့အလယ်တွင် ပထဝီအနေအထားအရ နိုင်ငံတကာ ဆက်ဆံရေး၊ စီးပွားရေးနှင့် လုံခြုံရေးတို့အတွက် အချက် အချာကျသည့် ဒေသတွင်း အဖွဲ့အစည်းဖြစ်သည်။ အရှေ့အာရှ နိုင်ငံများ၊ အနောက်နိုင်ငံများနှင့် အင်အားကြီး နိုင်ငံများဖြစ်သည့် အိန္ဒိယ၊ တရုတ်၊ ရုရှား၊ ဥရောပသမဂ္ဂ(EU) တို့နှင့် အစုအဖွဲ့အလိုက်သော်လည်းကောင်း၊ နိုင်ငံ တစ်ခုချင်းစီ အလိုက်သော်လည်းကောင်း၊ ကဏ္ဍအမျိုးမျိုးဖြင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။ ထိုကဲ့သို့ ဘက်ပေါင်းစုံ အကျိုးစီးပွားအတွက် ချဉ်းကပ်ခံရသည့် ASEAN (‘အာဆီယံ’ ဟုသုံးနှုန်းသွားမည်) သည် ဒေသအတွင်း နိုင်ငံရေး ပဋိပက္ခနှင့် အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံတွင် နိုင်ငံရေးပြဿနာ ဖြစ်ပေါ်လာသည့်အခါ အခြားဒေသရှိ နိုင်ငံတကာ အသိုင်း အဝိုင်းက စိတ်ဝင်တစား စောင့်ကြည့်ခံလေ့ရှိသည်။ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများ၏ နိုင်ငံရေး ပြဿနာတွေမှာလည်း သံတမန်ရေး အရ ကြားဝင်စွက်ဖက်ခံရမှုများလည်းရှိခဲ့သည်။ လက်ရှိ မြန်မာနိုင်ငံတွင် စစ်အာဏာသိမ်းမှုကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လျက် ရှိသည့် နိုင်ငံရေးပြဿနာ၊ ပြည်တွင်းစစ်တို့နဲ့ စပ်လျဉ်း၍လည်း နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းက အာဆီယံ၏ အခန်းကဏ္ဍ ကို အလေးထားစောင့်ကြည့်လျက်ရှိပြီး သံတမန်ရေးအရ တွန်းအားပေးမှုများလည်း လုပ်လာကြသည်။

Sun Guoxiang, Sasakawa khual lam le Kawl ralkap diplomacy

Kawlram buainak ah aa thlak duh ngaimi Tuluk le Japan cu an palai nih Kawlram an tlawn lio a si. Japan palai cu Kawlram buaithan aa thawk (February) hnu in a voi khatnak a tlawn a si. Tuluk palai belte a voi hnihnak a tlawn a si.

An tlawnti mi belte si loin an khual lam aa ton sual bia a si. Hi hna pahnih hi Kawlram kong ah a biapi ngai mi an si caah an khualtlawnnak nih zeidah a chuahpi lai ti kha lunglut ngai a si.

𝗝𝗮𝗽𝗮𝗻 𝗽𝗮𝗹𝗮𝗶 𝗦𝗮𝘀𝗮𝗸𝗮𝘄𝗮

Japan nih a hmanmi palai (Japan Special Envoy to Myanmar) cu Yohei Sasakawa a si. Sasakawa Peace Foundation, le Nippon Foundation ah chairman pahnih a tlaih chih.

Zaw Min Tun Bia, mah le mah hlennak, le institutional propaganda

 “Kanmah khangh mi si lo, PDF khangh mi si”. Kawl ralkap biachimtu Zaw Min Tun bia nih hin anmah chung ah zeitluk in dah rawhralnak a um cang timi zeimawzat a hun kan hmuhsak. Anmah kutneh bak a si komi aa pheh maw si, asiloah amah hrim nih thil sining hngal taktak loin dah a chim?

Lih le lih in thawng an thanh tawnmi khi timh ciammam tein an thanh mi ti cu a dik ko. Nain kha lih kha khoika in dah aa thawk ti balte a um ve.

ASEAN Summit 28th-29th in zei biachuak dah a um?

 Day-1

Cambodian Prime Minister nih “Atutan ASEAN Summit ah Kawlram aiawhtu an i tel lomi cu ASEAN palh a si lo. Kan sawm ko mi hna an i tel duh lomi cu caantha an i lak duh lo a si” tiah ASEAN Summit a ni khatnak [tuchun] ah a chim.

“Kawl ralkap cu ASEAN he thathi in cooperate an tuah lo” tiah a hun mawhchiat pah chih hna, Myanmar Now nih an langhter.

ASEAN le Kawl ralkap karlak buainak san chin vima dawh - NUG caah caantha a um lai maw?

ASEAN Summit [meeting] cu tuchun thawk ding a si cang.

Hi Summit kai ding sawmnak ca cu Kawl ralkap sin a phan cang. Nain, kan hnu zarh ka tial cia bang Min Aung Hlaing kai ding in sawm a si lo. Kawl ralkap nih a control mi Foreign Ministry tang i Director General Chan Aye minbunh in [non-political representatives] an kan sawm, tiah Zaw Min Tun nih a fianter.

Zei ruang ah dah ASEAN nih Kawl ralkap a hnon

A ralai mi October 26-28 ah tuah ding mi ASEAN Summit ah "Min Aung Hlaing tu sawm loin Foreign Ministry in lutlai pakhat tu sawm a si lai” a ti tiah NHK (Japan thanh ca) nih a tial. Hi Summit ram hruaitu lu bik tonnak meeting a si i, April 2021 lio ah Min Aung Hlaing a va kaimi meeting phun kha a si.

𝗞𝗮𝘄𝗹𝗿𝗮𝗺 𝗰𝗮𝗮𝗵 𝗵𝗼𝗱𝗮𝗵 𝗯𝗶𝗮𝗽𝗶 - 𝗨𝗡, 𝗘𝗨, 𝗔𝗦𝗘𝗔𝗡 𝗹𝗲 𝗿𝗮𝗺 𝗱𝗮𝗻𝗴𝗱𝗮𝗻𝗴?

Tuzing cu thawngpang tha ngai pakhat kan hun thei than. Europe ram 27 i fonh in khuakhan lairelnak EU Parliament nih “NUG le CRPH kan dirpi” tiah a fek mi biachahnak an hun tuah.

Hihi Kawl ralkap caah zanmang chia pakhat bantuk a si. Ziah tiahcun, uknak kaa tlaih ve, ram ka uk ve ti tung i, ramleng pawl (international community) nih cohlan lo hi ningzak ngai a si. A zei poi lo bantuk in an i umter len lai nain a chunglei cun an rak celh lomi a si.